Oeganda 2009

…niets doen is tijd creëren

We weten dat de Jozefschool op Texel en basisschool De Bolleberg uit Maria Hoop ons volgen via de weblog. Maar ook vertegenwoordigers van andere scholen in Limburg, Friesland en Groningen doen dat. Daarom dit keer wat meer informatie, feitjes en wetenswaardigheden over het schoolgebeuren van de Bishop Westschool in Mukono.

- Grondgebied
Het grondgebied van de school is vele hectaren groot. Er ligt ook een groot voetbalveld naast de lokalen. Achter de leslokalen ligt land zo groot als een voetbalveld. Het gras is er hoog. Er grazen geiten van de leerkrachten. De meeste leerkrachten wonen op het terrein van de school in vrijstaande huizen. Aan de zijkant van het schoolterrein hebben veel leerkrachten een eigen tuin waar ze groenten verbouwen. Zo besparen ze op hun kosten voor levensonderhoud. Het salaris van een leerkracht is laag, 43 euro per maand (anderhalve euro per dag). Onderwijzers zijn moeilijk te krijgen. Het beroep is niet in aanzien omdat het slecht betaalt. Het zijn nu vooral kinderen uit arme gezinnen die onderwijzer worden.

- Lessen
De school begint om half negen. De ochtendpauze is van half tot 11 uur en de middagpauze van 1 tot 2 uur. De eindtijd is ’s middags om vier uur. Op het rooster staat aangegeven dat de lessen een uur duren. In de praktijk wordt er maar 40 minuten lesgegeven. Daar de groepen groot zijn gaat veel tijd op aan het uitdelen van schriften, het bijhouden van de presentielijst, enz. Daarom staat op het rooster een lestijd van een uur. In de praktijk betekent dit dat veel kinderen van elk uur twintig minuten zitten te niksen en te wachten.
Er wordt voornamelijk lesgegeven in vier hoofdvakken: Mathematics, Engels, Science en Sociale studies.

- Lokalen
De lokalen zijn iets groter dan in Nederland. Het is er vrij donker omdat er te weinig licht naar binnenkomt door de kleine ramen. Het dak is van ijzeren golfplaten. Wat de brandende zon op de golfplaten doet met het lokaal laat zich raden. Kletterende regenbuien veroorzaken zoveel herrie dat leerkracht en leerlingen elkaar niet meer kunnen verstaan.

- Groepen
We vertelden leerkrachten over basisschool De Bolleberg met in totaal 99 leerlingen. Alom verbazing. Hier is geen groep onder de vijftig leerlingen. Vertelden we al over  groep P5 met 72 leerlingen, dat is nog niet het record. Het record is in handen van P6 met 120 (!!!) leerlingen.

(Leerkrachten kijken elke dag de schriften na. We hebben de stapel schriften gezien van de leerkracht uit P6. Indrukwekkend.). Als je een uurtje na de begintijd langs de openstaande deuren van de hoogste groepen loopt, dan slaat de warmte je tegemoet en prikkelt een doordringende transpiratiegeur je neus.

- Schoolgeld
Ouders betalen ongeveer 16,5  euro schoolgeld per jaar. Daar komt nog de kosten bij van uniform, schooltas, pen en schriften. Totale kosten op jaarbasis is ongeveer 25 euro. Dat is 62.500 Ugandese shilling, heel veel geld voor Oegandese begrippen. Eten en drinken krijgen in de pauzes kan ook maar daar moet extra voor betaald worden.
De kosten van de internaatskinderen worden voor de helft betaald door een Italiaanse kloosterorganisatie en voor de helft door de ouders van de kinderen.

- Pauzes
Tijdens de pauzes zijn bij de ingang van de school een drietal verkopers van etenswaren te vinden. Leerlingen die wat centen van thuis hebben meegekregen kunnen zo iets lekkers kopen. Dit wekt wel de jaloezie van kinderen die geen geld meekrijgen, geeft de adjunct-directeur desgevraagd aan. Maar naar haar mening zit daar ook een andere kant aan. Kinderen gaan in hun vrije tijd nu karweitjes doen om wat centen te verdienen waardoor zij in staat zijn ook wat lekkers te kopen in de pauze. Een aantal ouders betaalt extra schoolgeld waardoor hun kind eten krijgt in de ochtend- en middagpauze. In de ochtendpauze is dit “porridge”, een waterige pap van maïsmeel aangelengd met water. ’s Middags is dit posho, weer maïsmeel met water, maar nu ingekookt tot een brei, met daarbij bruine bonen. En de volgende dag hetzelfde. En de dag erna weer hetzelfde. Altijd hetzelfde.
Kinderen staan er dagelijks een half uur voor in de rij.

De kinderen van het internaat, dus ook alle dove kinderen krijgen hetzelfde eten in de pauzes. De keuken ligt aan de andere kant van het voetbalveld. In de pauze zie je een stoet kinderen met een beker het voetbalveld oversteken, op weg naar de keuken. Met volle bekers komen ze terug om ergens een plekje te zoeken waar ze hun pap opdrinken. Voor de dove kinderen is die plek op hun bed of op de veranda buiten de slaapzaal. Tijdens de middagpauze dezelfde ceremonie maar nu zijn de bekers vervangen door borden en bestek.

- Financiën.
De regering betaalt het salaris van de leerkrachten. Daarnaast betaalt de overheid op jaarbasis nog 185 euro. Een andere inkomstenbron zijn de ouders. Zij betalen schoolgeld. Een klein deel van dit schoolgeld wordt doorgesluisd naar de kerk. Een deel van dit bedrag komt weer terug doordat de kerk soms boeken of andere materialen betaalt. In de praktijk betalen lang niet alle ouders schoolgeld. Vroeger mocht de school dan een kind de toegang tot de school weigeren. dat is nu niet meer het geval. Herhaaldelijk aandringen te betalen is wat rest.
De school steunt voor een deel op sponsoren. We gaven al het voorbeeld van de internaatskosten. De inrichting van het handvaardigheidslokaal m.n. naaimachines, waaronder een speciale machine voor het maken van schoenen, is beschikbaar gesteld door de plaatselijke Lionsclub. Een Australische organisatie heeft de Engelse boeken beschikbaar gesteld. Binnenkort zal een Deense organisatie het ter ziele gegane computergebeuren een oppepper geven. En dan is daar nog het Lejofonds om de dove kinderen wat meer spel- en levensvreugd te geven.

- Water
Water is een probleem.
Er is geen stromend water op school. Aan het eind van het schoolterrein, vijf minuten lopen van de leslokalen is een waterput. Dagelijks zijn twee klassen aan de beurt om water te halen. Dit gebeurt met jerrycans. Vaak zie je rond kwart over drie ’s middags de eerste  kinderen al naar de put lopen. Het water oppompen, in jerrycans doen en terugbrengen neemt veel tijd in beslag. Sommige kinderen wisten te vertellen dat dit soms wel tot zes uur ’s avonds duurde.
De keuken vraagt veel water. Dat geldt ook voor het internaat met name doordat kinderen zich moeten wassen. Bij de toiletten staat een tank met water en een tapkraantje. Kinderen kunnen hun handen wassen na toiletgebruik. De toiletten bestaan uit gaten in de grond. Daar komt geen water aan te pas, behalve bij het schoonmaken van de toiletten. Overdag is er geen water in de lokalen.

- Toezicht
Het schoolterrein is groot. Kinderen fladderen overal heen in de pauzes. Op elk veld, achter elk gebouw tref je kinderen aan. Kinderen, geen leerkrachten. Die zijn nergens te bekennen.
Dat zal me een rotzooitje geven. Nee dus. Allemaal brave kindertjes. En dat zonder toezicht.
Hoe krijg je dat voor elkaar? Het antwoord is eenvoudig: Straf. Ongenadig veel straf. En een ezel stoot zich geen twee keer aan dezelfde steen.

-Opmerkelijke zaken
+Leerkrachten die pas na een kwartier  na aanvangstijd met de les beginnen of een kwartier na het einde van de ochtendpauze naar de klas gaan. De leerlingen wachten wel.
+Kinderen die een potlood moeten slijpen worden met een scheermesje naar buiten gestuurd.
Ook het “knippen” van draden en garens gebeurt met een scheermesje.

-Wil je nog meer weten?
De directeur heeft te kennen gegeven graag in contact te komen met een Nederlandse school om via email ervaringen uit te wisselen. Roept u maar!

Meer foto’s zijn hier te vinden